Ścieżki diagnozy nietolerancji histaminy. Od pierwszej wizyty u lekarza po ustalenie planu działania

Nietolerancja histaminy to coraz częściej diagnozowana nadwrażliwość, która może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów.

Rozpoznanie nietolerancji histaminy nie zawsze jest proste, a droga do ustalenia właściwego planu działania wymaga poza samą diagnozą, także rozpoznania indywidualnych potrzeb pacjenta, wdrożenia diety, suplementacji czy redukcji stresu.
W niniejszym artykule przeprowadzimy Cię przez całą ścieżkę diagnozy nietolerancji histaminy – od umiejętności rozpoznania u siebie charakterystycznych objawów, poprzez informację do jakiego lekarza w pierwszej kolejności się udać, aż po wypracowanie optymalnego planu leczenia i zmian w stylu życia, które mogą pomóc w kontrolowaniu objawów nietolerancji histaminy.

Spis treści:

Objawy nietolerancji histaminy

Pierwszym krokiem w procesie diagnozy nietolerancji histaminy jest rozpoznanie objawów, które mogą być charakterystyczne dla tego stanu. 

Nietolerancja histaminy może objawiać się na wiele sposobów i dotyczyć różnych narządów, co właśnie czyni ją trudną do rozpoznania. Jakie dolegliwości powinny zapalić u Ciebie przysłowiową “czerwoną lampkę”?

Poniżej najbardziej charakterystyczne objawy nietolerancji histaminy:

Skóra:

  • Świąd
  • Zaczerwienienie
  • Rumień
  • Trądzik
  • Pokrzywka
  • Wysypka
  • Obrzęk

Układ nerwowy:

  • Bóle głowy – zwłaszcza migrenowe
  • Zawroty głowy
  • Zaburzenia snu
  • Pobudzenie 
  • Niemożność zasypiania, uporczywa bezsenność
  • Zaburzony proces uczenia się, zapamiętywania
  • Zmniejszona koncentracja

Układ pokarmowy:

  • Wzdęcia
  • Zwiększony obwód brzucha
  • Pełność poposiłkowa
  • Biegunka
  • Bóle brzucha i żołądka
  • Zaparcia
  • Nudności
  • Wymioty
  • Skurcze
  • Suchość w jamie ustnej
  • Posmak pieprzu w ustach

Drogi oddechowe:

  • Cieknący, zatkany nos
  • Kaszel
  • Katar i zatkany nos
  • Kichanie
  • Duszności

Układ krążenia:

  • Wysokie tętno
  • Arytmia serca
  • Niskie ciśnienie krwi
  • Nadciśnienie tętnicze
  • Tachykardia

Układ rozrodczy (macica)

  • Bolesne i obfite miesiączkowanie 

Oczy: 

  • Łzawienie i swędzenie oczu
  • Obrzęk powiek

Te objawy mogą różnić się intensywnością i częstotliwością występowania u różnych  pacjentów, w zależności od indywidualnej wrażliwości organizmu na histaminę.

Co ważne u pacjentów z  nietolerancją histaminy obserwuje się minimum 2 lub więcej (nawet kilkanaście) objawów przedstawionych powyżej. To ważna wskazówka diagnostyczna, dlatego dokładnie notuj wszystkie  swoje objawy.

Do jakiego lekarza udać się po diagnozę?

Ze względu na to, że nietolerancja histaminy objawia się różnymi symptomami, pacjent często nie wie do jakiego specjalisty udać się w pierwszej kolejności.
Właśnie dlatego, tak ważne jest dokładne rozpoznanie u siebie wszystkich niepokojących symptomów i najlepiej spisanie ich przed wizytą u lekarza.

Na wstępie dobrze udać się do alergologa, który zbierze dokładny wywiad chorobowy oraz zleci odpowiednią diagnostykę w kierunku rozpoznania nietolerancji histaminy, a także różnicowania jej z klasyczną alergią pokarmową IgE-zależną.

Oczywiście w zależności od dominujących objawów, warto równocześnie udać się także do innych specjalistów jak np. gastroenterolog, dermatolog, kardiolog, innych którzy zlecą diagnostykę różnicową z innymi chorobami, które mogą objawiać się podobnymi symptomami.

Diagnostyka nietolerancji histaminy

Diagnostyka nietolerancji histaminy jest kilkuetapowa i obejmuje:

  1. Wywiad kliniczny jest pierwszym krokiem i obejmuje ocenę przez lekarza objawów, które w nietolerancji histaminy najczęściej występują do 4 godzin po spożyciu pokarmu wysoko histaminowego. Ważne jest także, aby zwrócić uwagę na stosowanie przez pacjenta substancji, które mogą blokować enzym DAO, odpowiedzialny za rozkład histaminy z pokarmów. Do takich należą alkohol czy niektóre leki wpływające na metabolizm histaminy.
  2. Wykluczenie innych stanów związanych z nadmiernym uwalnianiem histaminy, w tym klasycznej alergii IgE-zależnej. Wykorzystuje się do tego punktowe testy skórne (PTS) lub specyficzne przeciwciała IgE (z krwi).  Lekarz alergolog, w zależności od objawów, może zlecić także pomiar poziomu tryptazy w surowicy, aby wykluczyć mastocytozę.
  3. Testy laboratoryjne skupiają się na pomiarze aktywności enzymu DAO w surowicy krwi. Niski poziom tego enzymu może wskazywać na nietolerancję histaminy.
  4. Dieta nisko histaminowa jest stosowana jako dodatkowe potwierdzenie diagnozy. Obserwacja redukcji objawów po wprowadzeniu diety nisko histaminowej i ich nawrót po ponownym wprowadzeniu pokarmów bogatych w histaminę może potwierdzić diagnozę nietolerancji histaminy. Zaleca się prowadzenie dzienniczka żywieniowego, aby monitorować reakcję organizmu na spożywane różne pokarmy.
  5. Dodatkowe testy potwierdzające mogą obejmować identyfikację specyficznych polimorfizmów genetycznych (SNPs) związanych z genem kodującym DAO. Mutacje genetyczne w tym genie mogą wiązać się ze zmniejszoną aktywnością enzymu DAO i prowadzić do objawów nietolerancji histaminy. Nie jest to jednak na tę chwilę rutynowo stosowana diagnostyka w Polsce.

Podsumowując, diagnoza nietolerancji histaminy opiera się na kompleksowej ocenie klinicznej, wykluczeniu innych stanów związanych z nadmiernym uwalnianiem histaminy w organizmie, ocenie aktywności enzymu DAO z surowicy krwi oraz odpowiedzi na dietę nisko histaminową. Ważne jest indywidualne podejście do pacjenta oraz współpraca z dietetykiem w celu skutecznego zarządzania dietą.

Dietetyk – ważny specjalista w prowadzeniu diety nisko histaminowej

Dieta o zmniejszonej zawartości histaminy jest rodzajem diety eliminacyjnej. Zmiana nawyków żywieniowych może być trudna, szczególnie na początku. Dietetyk pomoże dostosować dietę do indywidualnych potrzeb, biorąc pod uwagę nie tylko nietolerancję histaminy, ale również inne czynniki, takie jak stan zdrowia, styl życia, a nawet preferencje smakowe. Indywidualne podejście zapewnia nie tylko większą skuteczność diety, ale również pomaga uniknąć monotonii, zniechęcenia i niedoborów żywieniowych.

Nietolerancja histaminy to stosunkowo nowe zjawisko, a informacje dostępne w Internecie bywają często mylące lub niekompletne. Dietetyk, jako ekspert w dziedzinie żywienia, posiada aktualną wiedzę o tym, które produkty są bogate w histaminę, a które można bezpiecznie spożywać.
Prowadzenie diety nisko histaminowej wymaga nie tylko eliminacji pewnych produktów, ale również umiejętnego komponowania posiłków, by były one zbilansowane i odżywcze. Dietetyk pomoże stworzyć plan posiłków, który będzie zróżnicowany i dostosowany do potrzeb energetycznych i odżywczych, zapewniając wszystkie niezbędne składniki, takie jak witaminy, związki mineralne, białko, tłuszcze i węglowodany.

Suplementacja diety enzymem DAO – nowe podejście terapeutyczne

Jednym z podejść terapeutycznych, które zyskują na popularności wśród osób borykających się z nietolerancją histaminy, jest suplementacja enzymem DAO (oksydazą diaminową).

Naturalnie enzym DAO jest głównie produkowany w jelicie cienkim i odpowiada za rozkład histaminy pochodzenia pokarmowego. U osób z nietolerancją histaminy często obserwuje się obniżony poziom tego enzymu, co prowadzi do gromadzenia się histaminy w organizmie i pojawienia się wspomnianych objawów.

Suplementacja DAO ma na celu wsparcie naturalnych mechanizmów rozkładu histaminy i przyczynienie się do zmniejszenia jej poziomu w organizmie.
Dzięki temu suplementacja diety enzymem DAO może być pomocna w redukowaniu objawów nietolerancji histaminy. Co więcej, pomimo że dieta nisko histaminowa jest podstawowym podejściem w zarządzaniu nietolerancją histaminy, to czasami może być trudna do ścisłego przestrzegania na co dzień.

Suplementacja DAO może stanowić uzupełnienie diety, zwłaszcza w sytuacjach, gdy unikanie produktów bogatych w histaminę jest utrudnione.
Suplementacja enzymem DAO może być cennym narzędziem w zarządzaniu nietolerancją histaminy, oferującym potencjalną ulgę w objawach i poprawę jakości życia. Jest to szczególnie ważne dla osób, które mimo stosowania diety nisko histaminowej nadal doświadczają objawów. Jednak jak każda interwencja medyczna, suplementacja ta powinna być rozważana indywidualnie i najlepiej, gdy jest częścią kompleksowego planu postępowania, ustalonego i monitorowanego przez doświadczonego specjalistę.

Podsumowanie

Diagnoza nietolerancji histaminy to proces wymagający kompleksowego i indywidualnego podejścia do pacjenta. Nietolerancja histaminy manifestuje się wieloma objawami, co sprawia, że często jest trudna do zdiagnozowania.

Rozpoznanie nietolerancji histaminy zaczyna się od wizyty u alergologa, który na podstawie wywiadu i objawów może zlecić odpowiednie testy diagnostyczne. W zależności od dominujących symptomów, pacjenci mogą być również kierowani do innych specjalistów, takich jak gastroenterolog czy dermatolog.
Diagnostyka obejmuje m.in. ocenę aktywności enzymu DAO w surowicy krwi, testy skórne oraz diagnostykę różnicową, mającą na celu wykluczenie innych stanów chorobowych o podobnym przebiegu.

Kluczowym elementem zarządzania nietolerancją histaminy jest dieta nisko histaminowa, którą najlepiej jest opracować pod okiem doświadczonego dietetyka. Specjalista pomoże dostosować jadłospis do indywidualnych potrzeb pacjenta, zapewniając zróżnicowane i zbilansowane posiłki. Dietetyk jest również nieocenionym źródłem wiedzy na temat produktów bogatych w histaminę i tych, które można bezpiecznie spożywać.
Nowym podejściem terapeutycznym jest suplementacja enzymem DAO, mająca na celu wsparcie naturalnego procesu rozkładu histaminy w organizmie. Suplementacja ta może przynieść ulgę w objawach i poprawić jakość życia pacjentów, jednak powinna być częścią kompleksowego planu postępowania, ustalonego przez specjalistę.

Źródła

Buczyłko K, Bartnicka A, Kruszewski J, et al. Guidelines for the diagnosis and management of histamine intolerance. Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology. 2023;10(3):141-151. doi:10.5114/pja.2023.131553.